“Cruciaal bij tieners is dat ze enerzijds graag bij de groep willen horen, en anderzijds ook volop bezig zijn met het ontwikkelen van hun identiteit. Dat is een soort dubbelheid, die – als het om de kerk gaat – best spannend is. Want ook daar geldt dat het heel belangrijk is dat ze erbij mogen horen, dus onderdeel vormen van de groep, en tegelijk ruimte krijgen om zichzelf te ontwikkelen in hun eigen geloof. Het is een hele uitdaging om daar een goede balans in te vinden.”
Aan het woord is Nelleke Plomp. Zij deed onderzoek naar betrokkenheid van jongeren bij de preek en heeft zich daarvoor verdiept in geloofsontwikkeling bij jongeren en de psychologie van het puberbrein. Het tweede punt dat Nelleke wil noemen, is het grote belang van ‘mensen om hen heen’. “Vooral leeftijdsgenoten spelen in hun geloofsontwikkeling een belangrijke rol. Dit geldt zowel voor jongere als voor oudere tieners.”
Maar wat als leeftijdsgenoten in de kerk nagenoeg ontbreken? “Dan zijn daar wel creatieve ‘oplossingen’ voor te bedenken,” antwoordt Nelleke. “Een collega maakte een filmpje over kerk-oma’s en -opa’s. Daarin kwam een 18-jarige jongen aan het woord die in zo’n vergrijsde gemeente zit. Vanaf zijn 12e, het moment dat hij de kindernevendienst verliet, heeft hij een kerk-oma. ‘Als ik weet dat zij in de kerk zit,’ vertelde hij, ‘ga ik er met meer plezier heen. Dan kijk ik altijd even of zij er is en geef ik haar een hug.’ Dus het kúnnen ook oudere gemeenteleden zijn die maken dat jij je als jongere thuis voelt in de kerk. Als leeftijdsgenoten er niet zijn, zijn er dus andere manieren om toch in relaties te investeren.”
‘Als ik weet dat mijn kerk-oma in de kerk zit, ga ik met meer plezier naar de kerk’
Het derde wat Nelleke naar voren brengt, is een term waar ze in haar onderzoek op stuitte: moralistisch-therapeutisch deïsme. Jongeren denken vaak moralistisch. Ze zien geloven als een set regels. Ze legt uit: “Dit kan zomaar uitmonden in ‘moralistisch-therapeutisch deïsme’. Dit houdt in dat jongeren geloven in juist een niet-persoonlijke, liefdevolle God. Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat jongeren die zo geloven, vaak weinig passie voor het geloof en verlangen hebben om te groeien als discipel van Jezus. Maar christelijk geloof gaat niet om regels, maar om vertrouwen op God. Overgave aan Hem. Voor jongeren is dat, in deze fase, lastig te doorgronden, maar wel belangrijk om voor te leven.”
Jongeren hebben een neus voor onechtheid, dus ook in de kerk en bij volwassen gelovigen. Authenticiteit is daarom het sleutelwoord. “Tieners moeten aan ons als volwassen gelovigen zien dat we ‘echt’ zijn. Zij denken: oké, als ouder, jeugdleider of dominee wil je graag dat ik geloof, maar waarom eigenlijk? Wat betekent het dan voor jóuw leven? Je kunt wel tegen een jongere zeggen dat het belangrijk is om naar de kerk te gaan, maar als je zelf als ouder altijd met een chagrijnig gezicht in de kerkbank zit…”
Zelf was Nelleke verrast door de conclusies van een Nederlands onderzoek van pakweg vijf jaar geleden, dat draaide om deze vraag: welke factoren maken dat jongeren uiteindelijk bij de kerk betrokken blijven? “Ze gewoon meenemen, oftewel de kerkgang als normaal gezinsritme: dát was de belangrijkste factor. Geloofsgesprekken thuis, ouders die heel bewust zelf geloven? Ook belangrijk, maar minder doorslaggevend dan kerkgang als goede gewoonte. Voor mij als jeugdwerker was dit een echte eyeopener. Dus dat je tegen je tieners zegt: ‘Wij gaan gewoon elke zondag naar de kerk, dit hoort bij ons gezin. En nee, die kerk is misschien niet altijd ‘leuk’. Maar we horen er wel.”
Nelleke Plomp werkt bij JOP (Jong Protestant, de jeugdorganisatie van de PKN) en houdt zich bezig met kinderen en jongeren en de kerkdienst. Ook is ze projectleider van Kliederkerk Nederland (Kliederkerk.nl). Ze is moeder van drie kinderen (7, 10 en 12).
Tekst: Gert-Jan Schaap | Beeld: Mariska Kalma
Google+
Uw naam
Uw e-mail adres
Naam ontvanger
E-mail adres ontvanger
Uw bericht
Nog meer mooie artikelen van de EO lezen? Meld je aan voor ons gratis online-magazine en ontvang elke twee maanden Het Beste van de EO in je mailbox. Laat je inspireren, reageer of win mooie prijzen!
Voornaam
Tussenvoegsel(s)
Achternaam
E-mailadres *
Er is nog geen reactie geplaatst