Waar fotograaf Ruben Timman in ieder mens iets van Gods scheppingskracht terugziet, lukte het hem lange tijd nauwelijks die bij zichzelf te ontdekken. Een albinomeisje uit Noord-Irak hielp hem dat te veranderen. Daarom reist hij nu terug om haar te bedanken. Volg zijn avontuur aan de hand van en aantal foto’s.
Hiernaast zie je de foto van Melek in 2016. Ruben fotografeerde haar in het destijds door IS geterroriseerde Irak. Ze schuilde met haar familie voor het geweld in de Koerdische stad Erbil. Haar foto hangt nu metersgroot aan een muur in Rubens levenswerk: het Museum der Mensheid, een foto-expositie met indringende portretten van heel verschillende mensen uit alle windstreken. “Misschien raakt Melek me zo omdat ze het licht niet kan verdragen. Dat vind ik heel erg. Voor mij als fotograaf is licht hetzelfde als lucht voor je longen. Haar gebrokenheid bleef in mijn hoofd zitten.” Ruben gaat Melek én haar zus Sara speciale brillen brengen om hun leven dragelijker te maken. Melek ziet hooguit veertig procent, Sara slechts vijf procent. “Ik móét dit doen, want ze heeft een bijzonder plekje in mijn hart veroverd.”
_ “Melek woont in Qaraqosh, een christelijk stadje in een gebied dat het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken aanmerkt als onveilig gebied.”
.
Als fotograaf laat Ruben mensen schitteren voor de camera: “Sinds 2004 portretteer ik mensen altijd op dezelfde manier: recht van voren, met een neutrale uitdrukking, zo puur mogelijk en vooral: waardig”.
De foto van Melek staat symbool voor het museum in Zaandam. Omdat zoveel mensen reageren op haar foto, ontstond vorig jaar het idee om haar opnieuw op te zoeken. Tegelijk wil Ruben Melek en haar ouders met terugwerkende kracht toestemming vragen om haar portret zo prominent te gebruiken.
Ook hoopt de geboren Amsterdammer met deze reis een periode van persoonlijke duisternis af te sluiten, want lange tijd zag hij weinig licht in zijn eigen leven. “Ik heb drie jaar een depressie gehad, omdat ik mezelf niet waardig, soms zelfs waardeloos vond. In het voorjaar van 2015 stortte ik in. De schoonheid die ik zo snel bij anderen zie – en die ook benoem als ik mensen fotografeer – vond ik niet bij mezelf.”
Een duistere periode volgende, die ook heel leerzaam is geweest. “Steeds vaker als ik nu – al dan niet door mijn camera – de ander in de ogen kijk, zie ik het bewijs: mensen hebben veerkracht, er bestaat hoop en er zijn mogelijkheden om te herstellen. Dat noem ik scheppingskracht. Die herken ik ook steeds meer bij mezelf, waardoor ik er meer kan zijn voor anderen.”
_ “De schoonheid die ik zo snel bij anderen zie – en die ook benoem als ik mensen fotografeer – vond ik niet bij mezelf.”
.
Het doel van Rubens reis, het uitdelen van de brillen, blijkt geen grote show met neerdwarrelende confetti of veel woorden. Als Melek de bril uit een roze kokertje haalt, het roze montuur goed bekijkt en dan voorzichtig opzet, schrikt ze. Ze pinkt zelfs een traan weg en legt de bril op de tafel voor haar. Een anticlimax? Ruben blijft rustig en kijkt begripvol toe. “Haar zicht is tien jaar lang ontzettend beperkt geweest. Dan vind ik het niet vreemd dat ze zo reageert,” vertelt hij later die dag. Dan, met een big smile: “Gelukkig probeerde ze het na tien minuten nog eens: toen bleef de bril onafgebroken op haar neus staan. Sara schrok trouwens niet. Aan haar merkte ik dat ze er direct baat bij had. Dat maakte me zó blij. Missie geslaagd!”
_ “Als Melek de bril uit een roze kokertje haalt en dan voorzichtig opzet, schrikt ze.”
“Weet je dat ik veel van mezelf in Sara herkende? Ik zag de pijn en gebrokenheid bij haar. Door haar haren en wenkbrauwen te verven, probeert ze haar albinisme te verbergen. Niet voor niets zat ze steeds aan de zijkant, alsof ze vanbinnen uitschreeuwde: ‘Zie mij niet!’ Het doet me letterlijk verdriet dat ze van zichzelf niet mag zijn wie ze is, terwijl ik in Melek een vrolijk meisje zie dat redelijk onbezorgd door het leven dartelt. Natuurlijk, zij heeft ook haar worstelingen en ze is nog jong, maar ze glimlacht veel en verstopt zich niet. Ik bid dat Sara mag ontdekken dat ook zij mooi en waardig is. Dat ze aan het einde van ons bezoek – als laatste van het gezin – tóch op de foto wilde, zie ik als de grootste overwinning van deze reis.”
_ Sara, de zus van Melek: “Door haar haren te verven, probeert ze haar albinisme te verbergen. Het doet me verdriet dat ze van zichzelf niet mag zijn wie ze is.”
Het gezin van Melek: Sara, moeder Ekhlas, Melek, vader Amer en broer Muhanad
Ruben Timman: “In 2001 droomde ik dat toenmalig VN-baas Kofi Annan mij rondleidde door een duistere ruimte: het Museum der Mensheid. Alles op deze plek vertoonde tekenen van verval: overal stof, gebroken glas en chaos. Niemand leek zich daar druk om te maken. Het schokte me. Ik geloof dat God mij in deze droom Zijn verdriet over mensen in nood liet zien.” De droom liet Ruben niet los. “Ik geloof dat wij mensen de kroon op de schepping zijn, maar dat velen onderweg beschadigd en gebroken zijn. Toch zit in ieder van ons iets van God en dat wil ik met mijn foto’s laten zien. Ieder mens is het waard.” Het Museum der Mensheid kwam er écht: op 23 maart ging het open op het Hembrugterrein in Zaandam. In het museum hangt een selectie uit zijn duizenden Meesterwerken, zoals Ruben zijn portretten graag noemt.
Tekst: Maarten Nota | Beeld: Ruben Timman en Stefan Valkenier
.
BEAM
Geniet van wat BEAMers hun opa’s en oma’s toewensen!
VISIE
Het komt toch goed met iedereen?
Google+
Uw naam
Uw e-mail adres
Naam ontvanger
E-mail adres ontvanger
Uw bericht
Nog meer mooie artikelen van de EO lezen? Meld je aan voor ons gratis online-magazine en ontvang elke twee maanden Het Beste van de EO in je mailbox. Laat je inspireren, reageer of win mooie prijzen!
Voornaam
Tussenvoegsel(s)
Achternaam
E-mailadres *
